"Niebo rozpędzone jak młyńskie koło"

Łukasz Jarosz Kardonia i Faber, Biuro Literackie, Wrocław 2015

Niebo rozpędzone jak młyńskie koło.

           Kardonia i Faber Łukasza Jarosza wydana przez Biuro Literackie na samym już wstępie przyciąga okładką, na której widnieje mroczna akwarela „Syrena” autorstwa ojca poety, Mieczysława Jarosza. Już wtedy w głowie zapaliła się lampka: w tomie znajdę trudną, twardą poezję – „uważam życie za kamień”(Gaszelnik), na każdej stronie poczuję oddech śmierci. Puentą z pierwszego wiersza 11 wersów – „wchodzę do namiotu, w ciepłą łupinę powietrza./ Mogę zacząć pisać.” autor zabiera nas w poetycką podróż. Tam już nie ma ciepła, jest: chłód, lód, śniegi, „zimny świst bata”, „skrzypiący oddech” (Pieta), „niebo ma kolor psiego podniebienia”( Wyjście), „Nowy rok piętrzy się. Napina łuk stalowego nieba”(Pokot), „ Niebo zrzuciło śnieg” (Juwenilia).

        Wiersze powstają z obrazów rzeczywistości, z uważności autora – „Wiersz kruszy się, powstaje z oka” (Krach), „Świat oddala się i trzeba sprawdzać/ czy jest prawdziwy”(Pokot). Utwory Jarosza powstają również z tego co przeżyte, co tkwi głęboko i nie daje zapomnieć – „Wiersz kruszy się, powstaje z pamięci”(Krach). Łukasz kiedyś powiedział: moja najsmutniejsza. Potwierdzam. Potwierdza to motto z najsmutniejszej baśni (oprócz Dziewczynki z zapałkami ) Hansa Christiana Andersena, Mała syrena. Część wierszy wiąże się z odejściem bliskich osób: dziadka, ciotki, przyjaciela, dziewczyny, znajomych. W innych zawarty jest strach przed utratą, zaklinanie czasu, zmieniająca się dojrzałość, dorastanie do ojcostwa i odpowiedzialności za rodzinę. W słuchanie duszy wpleciona jest oniryczność.

W jednym z najpiękniejszych wierszy Trzech króli czytamy: „poniżej święte włosy mojej śpiącej córki. / Święta ślina cieknąca z jej ust. Święte rozpad, nędza/ przepych i cisza”. Są to wiersze konfesyjne, egzystencjonalne, pytają o: sens życia i śmierci, istnienie Boga, szukanie Boga tu i teraz, obok, w nas, w innych.

        Autor chciałby wypisać z siebie wszystko, by się uwolnić od słów, nieustających pytań, wątpliwości – „ Przepisać siebie, wypisać to ze środka./ Zostać poza tym, jak w izolatce, samotnym/ i z książką, której nie chce się czytać.”(Przypływ)             Niestety, od pisania nie ma ucieczki, od pisania nie staje się wolnym – „Dużo powiedziałem, lecz nie stałem się wolny” (Wejście). Wersy – „Takie przydarzyły mi się słowa. Choć mogłem być/ gdzie indziej, gdzie indziej chciałem was zabrać./ Lecz mój głos kostniał jak śmierć”(Fale), spinają w klamrę Kardonię i Faber.

Podróż skończona, ale możemy do niej wrócić, wystarczy zacząć czytanie od nowa – „A teraz spójrz na to z góry. Jeszcze wyżej”.(Niewidy)

Jeden z wierszy, z tomu Kardonia i Faber Łukasza Jarosza

Królestwa

Jechałem do domu okrężną drogą,

pociąg stał na moście, w słońcu kwitła jesień.

Żona zadzwoniła, powiedziała, że zostanę ojcem.

Potem spisałem tę miłość, przestały mnie bawić żarty,

że ktoś przewraca się na skórze owocu lub ruchomej bieżni.

Potem w obcych słowach odkryłem siebie, oznajmiałem,

że jestem młody, by przestano mi mówić „pan”.

Potem wróciłem, rozdarłem krzaki, by wyjść na łąkę,

na której stały topola i zamek.

TRZECH KRÓLI

Huśtawka, przedszkolna karuzela.
Noc zbyt cicha, by zasnąć. Nagie modrzewie,
nad nimi niebo rozpędzone jak młyńskie koło.
Mielące ciemność, kości zmarłych i żywych.

Poniżej święte włosy mojej śpiącej córki.
Święta ślina cieknąca z jej ust. Święte rozpad, nędza,
przepych i cisza. W niej słyszę, jak moja żona
wchodzi po schodach. Chcąc wejść do domu,
kręci kluczem, majstruje przy zamku,
nie wiedząc, że drzwi są otwarte.

OBECNOŚĆ

Dachówka, gruz czerwonych cegieł.
Żona mówi: „Zapisz w tym swoim notatniku,
że tylko w szpitalach psychiatrycznych można
spotkać normalnych ludzi. Nie tych, którzy
skrzywdzili, lecz tych, których skrzywdzono”.

Zapisuję, potem kochamy się;
mój oddech na jej skórze, nasze
złączone ciała w nieogrzanym dziś domu.
Kto nas nazwał dziećmi Bożymi? Kto dał nam
czucie, żywot w dolinie wśród patyków,
gazet, posegregowanych śmieci? Z córką,
która jest naszym twardym mięśniem serca.

Która, gdy rano otwieram oczy, już stoi nade mną:
„Tato, ty tylko na chwilę zasnąłeś?”
„Nie, na chwilę się obudziłem”.